Τόκιο η επιστροφή

Αν το Τόκιο Έτος Μηδέν ήταν ένα σκοτεινό παραλήρημα γεμάτο στάχτη και ενοχή και η Κατεχόμενη Πόλη μια πολυφωνική συμφωνία σε 12 πράξεις, τότε το "Τόκιο η επιστροφή" μοιάζει να ξεκινάει... με φρένο. Ο David Peace εδώ φαίνεται να παλεύει με τον εαυτό του. Στα δύο πρώτα μέρη, εγκαταλείπει κάπως την εκτροχιασμένη φόρμα που τον χαρακτηρίζει, και ακολουθεί μια πιο συνηθισμένη, ευθύγραμμη νόρμα. Το αφήγημα είναι πιο βατό, πιο προσβάσιμο, σχεδόν «αστυνομικό» με την κλασική έννοια — και κάπου εκεί, ίσως, χάνει ένα μέρος από τη μανία που έκανε τα δύο πρώτα βιβλία της τριλογίας τόσο ξεχωριστά.

Η υπόθεση περιστρέφεται γύρω από έναν πραγματικό γρίφο: τον ανεξιχνίαστο θάνατο του Σορίντσι Μακάγιαμα, κυβερνητικού αξιωματούχου, που βρέθηκε απανθρακωμένος σε ένα βουνό το 1949. Ο Peace δεν στέκεται μόνο στο γεγονός — τον συνδέει με την ολυμπιακή έξαρση του Τόκιο το ’64 και την παρακμή με τον θάνατο του αυτοκράτορα Χιροχίτο το ’88. Σαν να προσπαθεί να πει: αν θέλεις να καταλάβεις την Ιαπωνία, ακολούθησε τα φαντάσματά της — από τα πολιτικά σκάνδαλα, μέχρι τη συλλογική της μνήμη και την απώλεια.

Το τρίτο μέρος του βιβλίου είναι εκεί όπου ο Peace επιστρέφει στον εαυτό του. Το ύφος πυκνώνει, η αφήγηση γίνεται εφιαλτική, ο ρυθμός σχεδόν ψυχωτικός. Αν είχε ξεκινήσει έτσι, θα μιλούσαμε για τριλογία με τρεις κορυφές. Παρ' όλα αυτά, ακόμη και πιο «ήπιος», ο Peace είναι Peace: το Tokyo Redux (ο ξενόγλωσσος τίτλος) κλείνει με τρόπο που επιβεβαιώνει πως όλη αυτή η τριλογία είναι κάτι μεγαλύτερο από το άθροισμα των μερών της.

👍 Η σύνδεση μια πραγματικής υπόθεσης με το ιστορικό τραύμα της Ιαπωνίας
👎 Λιγότερη ένταση και γιαπωνέζικη ταυτότητα στα δύο πρώτα μέρη

Βαθμολογία: ✩✩✩✩✩✩✩

Κατεχόμενη πόλη

Στο δεύτερο βιβλίο της τριλογίας του Τόκιο, "Κατεχόμενη Πόλη", ο David Peace συνεχίζει να αποδεικνύει γιατί παραμένει ένας από τους πιο ιδιαίτερους σύγχρονους συγγραφείς. Εδώ, η πραγματική υπόθεση της μαζικής δηλητηρίασης στην Τράπεζα Teikoku γίνεται ο καμβάς για ένα αφήγημα που διαβάζεται σαν αρχαία τραγωδία και ταυτόχρονα σαν μοντέρνα λογοτεχνία αιχμής. Το βιβλίο χτίζεται μέσα από δώδεκα διαφορετικά «κεφάλαια-κεριά», με κάθε οπτική να προσθέτει έναν τόνο στο συλλογικό τραύμα της κατεχόμενης Ιαπωνίας, άλλοτε με τη μορφή χορού που προωθεί την πλοκή, άλλοτε μέσα από εμπιστευτικά έγγραφα ή προσωπικές επιστολές. Και όλα αυτά με το πολυφωνικό, κατακερματισμένο ύφος του Peace που σε ρουφάει, μέχρι να συνειδητοποιήσεις πως έχεις διαβάσει εκατό σελίδες χωρίς να κλείσεις το βιβλίο.

Η υπόθεση ξεκινά με το μαζικό έγκλημα σε ένα υποκατάστημα τράπεζας στο Τόκιο το 1948, όταν ένας άνδρας που ισχυρίζεται ότι είναι γιατρός δηλητηριάζει δεκαέξι υπαλλήλους, αφήνοντας δώδεκα νεκρούς. Καθώς η αφήγηση ξεδιπλώνεται, ακολουθούμε τον δημοσιογράφο Hirata και τις φωνές μαρτύρων, επιζώντων και ερευνητών, με το Τόκιο να γίνεται ένας ασφυκτικός λαβύρινθος διαφθοράς και τρόμου. Το πραγματικό έγκλημα παραμένει στον πυρήνα, αλλά ο Peace δεν ενδιαφέρεται μόνο για τη λύση του μυστηρίου· τον ενδιαφέρει πώς ένα έγκλημα διαπερνά μια ολόκληρη πόλη και τους ανθρώπους της, αποκαλύπτοντας την κοινωνική αδικία και τα φαντάσματα του πολέμου που πλανώνται σε κάθε σελίδα.

Η επιλογή του Peace να δώσει προτεραιότητα στην ατμόσφαιρα και τον τρόπο αφήγησης σε σχέση με την πλοκή τον δικαιώνει απόλυτα. Δεν ξέρω αν πρώτα ήρθε στο μυαλό του η υπόθεση ή το πώς ήθελε να την αφηγηθεί, αλλά το αποτέλεσμα δεν αφήνει περιθώρια αμφιβολίας: η Κατεχόμενη Πόλη συνεχίζει επάξια την Tokyo Trilogy και θέτει τον πήχη ακόμα ψηλότερα για το είδος.

👍 Τολμηρή, πολυφωνική αφήγηση που δεν σε αφήνει να το κλείσεις

👎 Θέλει συγκέντρωση από τον αναγνώστη για να μη χαθεί μέσα στις εναλλαγές φωνών και ύφους

Τόκιο έτος μηδέν

Από τα βιβλία που σε σέρνουν μέσα τους — όχι με χάρη, αλλά με αγωνία και ιδρώτα. Το "Τόκιο έτος μηδέν" είναι σκοτεινό, απόκοσμο, ωμό. Ο David Peace δεν σε αφήνει απλώς να διαβάσεις· σε πνίγει στο Τόκιο του 1946, λίγους μήνες μετά τη συνθηκολόγηση, με την πόλη να μοιάζει πιο φάντασμα παρά πρωτεύουσα. Σε αυτή την αποκαΐδια πόλη, ένας serial killer γυναικών αφήνει πίσω του πτώματα και ο αστυνόμος Μιναμί καλείται να τα ενώσει σε κάτι που να βγάζει νόημα — ενώ ο ίδιος μοιάζει να διαλύεται παράλληλα.

Η Ιαπωνία εδώ δεν είναι απλώς φόντο. Είναι o κεντρικός χαρακτήρας. Σακατεμένη, ταπεινωμένη, σαν να πρέπει να μάθει ξανά πώς να ζει — ακριβώς όπως και οι κάτοικοί της. Η αφήγηση τρέχει με κατακερματισμένη ρυθμικότητα, γεμάτη επαναλήψεις και εσωτερική αγωνία. Οι σκέψεις του πρωταγωνιστή μπαίνουν σφήνα στην ίδια την πλοκή, δημιουργώντας μια αίσθηση ασφυξίας — σαν να κινείσαι σε όνειρο μέσα σε ερείπια. Μια αφήγηση που ξεπερνά το αστυνομικό είδος και γίνεται σχεδόν υπαρξιακή.

Ο Peace χτίζει ένα αληθινό ψυχολογικό θρίλερ, όχι γιατί κάνει focus στον δολοφόνο, αλλά γιατί εξερευνά έναν ολόκληρο λαό που μοιάζει να έχει σκοτώσει κάτι βαθύτερο μέσα του. Μεταπολεμικό, σκληρό, πρωτότυπο — ένα μυθιστόρημα που απαιτεί και δίνει. Ανυπομονούμε για τη συνέχεια της τριλογίας του Τόκιο. 

👍 Η τοποθέτηση της Ιαπωνίας σε κεντρικό ρόλο
👎 Το βιβλίο δεν ανήκει ξεκάθαρα σε ένα και μόνο λογοτεχνικό είδος

Βαθμολογία: ✩✩✩✩✩✩✩✩

Χίλια εννιακόσια εβδομήντα τέσσερα

Χρόνια μετά το ανυπέρβλητο Damned United, ήταν πια καιρός να επιστρέψω στον David Peace. Ξεκίνησα το "Χίλια εννιακόσια εβδομήντα τέσσερα" διστακτικά, κυρίως λόγω της εποχής στην οποία αναφέρεται, αφού, μυημένος στη σκανδιναβική αστυνομική λογοτεχνία (βλ. Nesbo), φοβόμουν πως δεν θα μου ταιριάξει. Αλλά το βιβλίο σε τραβάει μέσα του με τον καταιγιστικό ρυθμό, τους φυσικούς διαλόγους και την μουχλιασμένη του ατμόσφαιρα. Είναι ένα Γιορκσάιρ βουτηγμένο στη βροχή και στη διαφθορά, με ήρωες που παλεύουν να μείνουν όρθιοι σε μια εποχή που η πολιτική και κοινωνική παρακμή είναι παντού.

Η γραφή του Peace είναι κοφτή, νευρική, σχεδόν παραληρηματική, και σου μεταφέρει τον βρόμικο, ζοφερό παλμό μιας Αγγλίας που μυρίζει αλκοόλ, βία και σαπισμένα όνειρα. Κι όμως, εκεί κάπου μέσα στις στάχτες, καταφέρνει να σε κάνει να νοιαστείς για το τι θα γίνει, έστω και αν ξέρεις πως το τέλος δεν θα φέρει καμία πραγματική κάθαρση. Είναι από τα βιβλία που δύσκολα τα αφήνεις από τα χέρια, ακόμα και όταν σε καταπνίγουν.

Ίσως όμως τελικά αυτό που κερδίζει το 1974 είναι η αίσθηση συνέπειας που έχει το σύμπαν του Peace, καθώς όλα μοιάζουν να ανήκουν σε έναν κόσμο που όσο κι αν αλλάζουν οι δεκαετίες, παραμένει ίδιος, σάπιος. Αν και η πλοκή κάποιες φορές μοιάζει να ξεχειλώνει, δεν μπορείς να μη θαυμάσεις την ικανότητά του να σε μεταφέρει τόσο στον χρόνο όσο και στον τόπο, με την ίδια ευκολία που σε αναγκάζει να νιώσεις τον βούρκο μέσα σου. 

Τελικά, δεν έχουν όλα τα αστυνομικά μυθιστορήματα πολύ αίμα και θάνατο. Κι αν θέλουμε να είμαστε δίκαιοι, πρέπει να ειπωθεί πως ένας εκδοτικός οίκος στην Ελλάδα οφείλει να αναλάβει να εκδώσει και τα υπόλοιπα βιβλία της σειράς Red Riding Quartet, ώστε να διαβαστούν όπως πρέπει, ολοκληρώνοντας αυτό το λογοτεχνικό σύμπαν που δημιούργησε ο Peace.

👍 Η καταιγιστική αφήγηση, οι φυσικοί διάλογοι και η αίσθηση μιας εποχής που ανασαίνει μέσα από τις σελίδες.

👎 Λιγότερο αστυνομικό από όσο θα ήθελα

Βαθμολογία: ✩✩✩✩✩✩✩