Το Τενεκεδένιο Ταμπούρλο

Όταν έχεις διαβάσει διθυραμβικές κριτικές για ένα βιβλίο, δύο πράγματα σου περνούν συνήθως από το μυαλό. Το πρώτο είναι ότι το βιβλίο είναι ένα υπερεκτιμημένο ανάγνωσμα που οι περισσότεροι το ανεβάζουν ψηλότερα από όσο του αξίζει για να μην θεωρηθούν από τους υπόλοιπους ως αδαείς. Το δεύτερο είναι ότι πρέπει να το διαβάσεις και εσύ ώστε να επιβεβαίωσεις τον παραπάνω συλλογισμό.

Έτσι κάπως, έπεσε στα χέρια μου "Το Τενεκεδένιο Ταμπούρλο" του Günter Grass στην επανέκδοση που πραγματοποίησαν οι εκδόσεις Πατάκη. Από τις πρώτες, κιόλας, σελίδες, ο Γκύντερ Γκρας υφαίνει μαεστρικά ένα δικό του κόσμο με πρωταγωνιστή τον Όσκαρ, έναν τρόφιμο ψυχιατρείου - όπως παραδέχεται ο ίδιος- ο οποίος με τον δικό του τρόπο παρουσιάζει τη ζωή του, όπως την έζησε πριν καλά καλά γεννηθεί μέχρι και την ηλικία των τρίαντα χρόνων που είναι σήμερα. Σταθερή συντροφιά του, το τενεκεδένιο του ταμπούρλο. 

Ο βραβευμένος με Νόμπελ, Γερμανός συγγραφέας, με την πολυτάραχη ζωή, μέσα σε 780 σελίδες, τις οποίες χωρίζει σε τρία μέρη διατρέχει την ζωή στη Γερμανία, πριν, κατά την διάρκεια και μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, μέσα από την ματιά του αλλοπρόσαλου κεντρικού ήρωα. Άτομα πλαισιώνουν τη ζωή του νάνου Όσκαρ, μέρη αλλάζουν εν ριπή οφθαλμού, ο χρόνος κυλάει και όλα δένουν αρμονικά με ένα αφηγηματικό τρόπο, ο οποίος σε αναγκάζει να τρέξεις για να προλάβεις την επόμενη σελίδα πριν χαθεί. Ακόμα και αν στο τέλος μπερδευτείς, ο ίδιος ο Όσκαρ, ανακεφαλαιώνει σε μία παράγραφο όλα όσα έζησες μαζί του, αφήνοντάς σε μια μία γλυκόπικρη αίσθηση καθώς όλα τα ωραία πράγματα κάποτε φτάνουν στο τέλος. 

Εϊναι το Τενεκεδένιο Ταμπούρλο το καλύτερο βιβλίο που διάβασα ποτέ; Μάλλον όχι, ακόμα εξακολουθώ να έχω άλλο στην κορυφή της σχετικής λίστας. Είναι το Τενεκεδένιο Ταμπούρλο το καλύτερο βιβλίο που διάβασα φέτος; Αναντίρρητα. 

👍Αν αναφέρω κάτι, θα αδικήσω τα υπόλοιπα μέρη του βιβλίου
👎Πραγματικά, τίποτα.

Βαθμολογία: ✩✩✩✩✩✩✩✩✩✩

 

Το τραγούδι του προφήτη

Είχα αναφερθεί στο παρελθόν για το πόσο αξιοκρατικά είναι κάποια βραβεία βιβλίων (διαβάστε εδώ). "Το τραγούδι του προφήτη" το είχα βάλει στη λίστα όταν ο Ιρλανδός συγγραφέας Paul Lynch απέσπασε για αυτό του το μυθιστόρημα το 2023 το βραβείο Booker. Οι κριτικές που ακολούθησαν ήταν διθυραμβικές για εκείνο το ατελείωτο κατεβατό λέξεων, χωρίς παραγράφους, και χωρίς διακριτούς διαλόγους, σε ένα κείμενο 330 σελίδων ποτισμένων από τόση μαυρίλα που μόνο το πιο πυκνό σκοτάδι στα νησιά Σβάλμπαρντ μια κρύα νύχτα του χειμώνα μπορεί να συγκριθεί. 

 

Σας έχω μιλήσει, επίσης, στο παρελθόν για την προστιθέμενη αξία που αποκτούν τα βιβλία που δεχόμαστε ως δώρα (διαβάστε εδώ). Όπως καταλάβατε, από τη στιγμή που δέχτηκα σαν δώρο ένα βιβλίο που ήθελα από μόνος μου να διαβάσω και ένας καλός μου φίλος φρόντισε να το βγάλει από τη λίστα με τις μελλοντικές αγορές, δεν έχασα ευκαιρία να το ξεκινήσω και να το τελειώσω σε μία μέρα. 

Ο Paul Lynch συνθέτει μια ιστορία με κεντρικό ήρωα την Άιλις (ήρωας - ηρωίδα μικρή σημασία έχει στο συγκεκριμένο βιβλίο), η οποία μετά την βίαιη σύλληψη και εξαφάνιση του άντρα της Λάρι παλεύει να μείνει δυνατή για τα παιδιά της ξεκινώντας τον δικό της αγώνα για την ανεύρεση του συζύγου της σε μια δυστοπική Ιρλανδία (μικρή σημασία έχει η χώρα), της οποία οι κάτοικοι βιώνουν στο πετσί τους τις συνέπειες της βίαιης αλλαγής του πολιτεύματος. 

Ενα μυθιστόρημα που θα μπορούσε να τοποθετηθεί σε οποιαδήποτε χώρα, σε οποιαδήποτε πόλη, σε οποιοδήποτε μέρος, σε οποιοδήποτε χρόνο, με οποιοδήποτε κεντρικό πρωταγωνιστή, με οποιουσδήποτε δευτερεύοντες χαρακτήρες (πάντα τα παιδιά δημιουργούν μια έξτρα συγκινησιακή φόρτιση) αρχίζει, εξελίσσεται και τελειώνει απνευστί προσπαθώντας σαν μια κακόγουστη φάρσα να σου προκαλέσει βίαια συναισθήματα, τα οποία λείπουν από αυτούς που τα βιώνουν. 

Ολοκληρώνοντας την ανάγνωση, αρκετές σκηνές, έρχονται στη μνήμη μου σαν flashback, διαταράσσοντας το πυκνό σκοτάδι με το οποίο μας πότισε ο Ιρλανδός συγγραφέας. Μια μεταφορά στον κινηματογράφο κρίνεται επιτακτική και νομίζω θα γίνει πραγματικότητα. 

👍Μια από τις πιο ρεαλιστικές δυστοπίες που έχουν αποτυπωθεί στο χαρτί
👎Ο λάθος χειρισμός του κεντρικού προσώπου της ιστορίας

Βαθμολογία: ✩✩✩✩✩

Πάνω στα ποτάμια που κυλούν

Ο Πορτογάλος συγγραφέας Antonio Lobo-Antunes έγραψε ένα από τα πιο μαύρα μυθιστορήματα που έχω διαβάσει. Όχι μαύρο μόνο για την κεντρική υπόθεση του βιβλίου - ένας άνθρωπος βρίσκεται στο δωμάτιο ενός νοσοκομείου, έχοντας διαγνωστεί με καρκίνο - αλλά γιατί στις δύο εβδομάδες ζωής που του απομένουν βλέπει όλη τη ζωή του να περνάει μπροστά από τα μάτια του, ενώ αυτός παραλληρεί υπό την επήρεια των φαρμάκων.

Η γραφή του Antonio Lobo-Antunes στο "Πάνω στα ποτάμια που κυλούν" δεν κυλάει ήρεμα σαν τις εκβολές του Αχέροντα κατά την καλοκαιρινή περίοδο, αλλά θυμίζει περισσότερο τον Αώο, το πιο άγριο ποτάμι της Γηραιάς Ηπείρου. Εμβόλιμες φράσεις, διαταράσσουν τη ροή της αφήγησης κάνοντας τον αναγνώστη να χάνεται αρκετές φορές, μην μπορώντας να συγκεντρωθεί χωροχρονικά. 

Ακόμα και αν η επιδίωξη του συγγραφέα ήταν αυτή, το αποτέλεσμα δεν τον δικαιώνει. Οι 270 σελίδες του βιβλίου φαίνονται πολύ περισσότερες από ό,τι είναι στην πραγματικότητα, ο κεντρικός χαρακτήρας κενός συναισθημάτων ακόμα και μπροστά στο τέλος, και (αυτές που θα έπρεπε να είναι) οι πιο συγκινησιακές καταστάσεις της πλοκής του μυθιστορήματος, γεμίζουν απλά μια παράγραφο, η οποία διακόπτεται από κάποια "άσχετη φράση" προκαλώντας δυσανασχέτηση. 

Αν δεν έχετε τάσεις ψυχοπλακώματος ή άπλετο ελεύθερο χρόνο, απλά αφήστε το καλαίσθητο εξώφυλλο των εκδόσεων Πόλις στο ράφι και προσπεράστε. 

👍Η πάντα προσεγμένη επιμέλεια των εκδόσεων Πόλις
👎Ο τρόπος γραφής προκαλεί επιπρόσθετη δυσφορία

Βαθμολογία: ✩✩

 

Σανταράμ

Γεγονός Νο.1. Ένα βιβλίο 940 σελίδων είναι αναντίρρητα ένα μεγάλο βιβλίο. 

Γεγονός Νο.2. Αν ζεις φυλακισμένος σε μεγάλη ηλικία, έχεις άφθονο χρόνο να γράψεις ένα μεγάλο βιβλίο.

Γεγονός Νο.3. Για να γράψεις ένα μεγάλο βιβλίο πρέπει ή να έχεις μεγάλη φαντασία ή να έχεις ζήσει μια ταραχώδη ζωή που θα σου προσφέρει αμέτρητο υλικό. 

Τα τρία παραπάνω σκέφτηκε και συνταίριαξε στο μυαλό του ο Gregory David Roberts και συνέγραψε μετά την τελευταία του σύλληψη στη Φρανκφούρτη το 1990 και κατά την έκτιση του υπόλοιπου της ποινής του στις φυλακές της Αυστραλίας. 

Ο τίτλος που επέλεξε για αυτό ήταν "Σανταράμ" (δηλαδή ο «άνθρωπος της ειρήνης») και ουσιαστικά πρόκειται για ένα ημιαυτοβιογραφικό μυθιστόρημα για την ζωή, τα πάθη, τις περιπέτειες και την κατάληξη του Αυστραλού συγγραφέα, ο οποίος έζησε ένα μεγάλο μέρος της ζωής του στην Ινδία, την Ιταλία της Ασίας, την οποία παρουσιάζει γλαφυρά μέσα από τις ζωντανές αφηγήσεις του, ενώ ο ίδιος αντιμετωπίζει από τις μικρότερες, καθημερινές δυσκολίες έως και τεράστια προβλήματα. 

Ο τεράστιος όγκος του βιβλίου, ο πυκνογραμμένος λόγος και τα μεγάλα κεφάλαια ίσως αποτελέσουν ανασταλτικούς παράγοντες για επίδοξους αναγνώστες, αλλά όποιος καταπιαστεί με αυτό θα δει αμέσως ότι η ροή κυλάει αρκετά γρήγορα. Οι λάτρεις την ινδικής κουλτούρας θα το λατρέψουν. 

Ομολογώ ότι δεν έχω Apple TV και δεν γνώριζα για την ύπαρξη της ομώνυμης σειράς, η οποία ολοκληρώθηκε άρον άρον μετά (κατά την διάρκεια για να είμαστε πιο ακριβείς) την πρώτη σεζόν. Η απότομη διακοπή της δεν έκανε καμία εντύπωσ. Ακόμα, βέβαια, αναρρωτιέμαι πώς το Slumdog Millionaire απέσπασε οχτώ βραβεία Όσκαρ. Άβυσσος η ψυχή των Αμερικανών. 

👍Οι περιγραφές της ζωής στις φυλακές και των μαχών στο Αφγανιστάν
👎Το βιβλίο χρειαζόταν μοντάζ πριν εκδοθεί, τώρα είναι αργά

Βαθμολογία: ✩✩✩✩✩✩

 

UFO 78

Έχοντας τελειώσει πρόσφατα το Προλετκούλτ, το προτελευταίο βιβλίο των Wu Ming, είχα μέσα μου μία έντονη παρόρμηση να τελειώνω με αυτούς την κολεκτίβα Ιταλών συγγραφέων οι οποίοι τα πρώτα χρόνια της δράσης τους έκαναν πολύ ντόρο εντός των συνόρων και σύντομα η φήμη τους επεκτάθηκε και στον υπόλοιπο κόσμο. 

Η παρόρμηση αυτή προερχόταν αφενός από το αίσθημα του ανολοκλήρωτου που υπήρχε καθώς έλειπε μόνο ένα βιβλίο, το πιο πρόσφατο των Wu Ming για να ολοκληρώσω την ανάγνωση όλων των βιβλίων που έχουν γράψει, αφετέρου από το αίσθημα της απογοήτευσης για το ότι το Προλετκούλτ δεν ανταποκρίθηκε στις προσδοκίες μου. 

Έτσι, έπιασα το UFO 78 και τελείωσα με τις 500 και πλέον σελίδες του μέσα σε δύο μέρες. Η δράση εξελίσσεται σε διαφορετικά μέρη, ενώ αρκετοί χαρακτήρες κάνουν το πέρασμα τους, προσφέροντας κάτι στην ιστορία που έχουν "σκαρφιστεί" οι Wu Ming. Κατά την προσφιλή τους τακτική, καταπιάνονται από ένα ιστορικό γεγονός (στην συγκεκριμένη περίπτωση, περισσότερα του ενός) και το συνδυάζουν με στοιχεία μυθοπλασίας. 

Το μαγικό με το UFO 78 δεν είναι ότι δεν μπορείς εύκολα να ξεχωρίσεις το τι είναι πραγματικότητα και συνέβη όπως ακριβώς το περιγράφουν στο βιβλίο, το οποίο μοιάζει με ιστορικό ρεπορτάζ και τι αποτελεί φανταστική αναφορά. Στην τελική, όμως, είναι το τελευταίο που μας ενδιαφέρει. Τι μας νοιάζει πώς εξελίχθηκε η ιστορία του Γιάκοπο και της Μαργκερίτα,, αν ισχύουν όσα ακολούθησαν της απαγωγής του Άλντο Μόρο από τις Ερυθρές Ταξιαρχίες, αν υπάρχει στα αλήθεια η Θάνουρ, αν όντως το 1978 καταγράφηκαν στην Ιταλία οι περισσότερες αναφορές για θέαση ΑΤΙΑ και απαγωγή από εξωγήινους;

Όλες οι παραπάνω ιστορίες δένονται αριστοτεχνικά μεταξύ τους και προσκαλούν τον αναγνώστη σε ένα ταξίδι σε μία διαταραγμένη ιστορική περίοδο της Ιταλίας, χάνοντας, όμως,  την ευκαιρία να ξεχωρίσει στο είδος του. 

👍Η ξύλινη γλώσσα, χωρίς συναισθηματισμούς, συμβάλει στην ρεπορταζιακή εξέλιξη της ιστορίας
👎Το βιβλίο ουσιαστικά δεν ολοκληρώνεται αφήνοντας πολλές ανοιχτές εκκρεμότητες

Βαθμολογία: ✩✩✩✩✩✩