1794 - Οι σκοτεινές μέρες της Στοκχόλμης

Στα ημερολόγια, μετά το 1793, ακολουθεί το 1794 και επειδή ποιοι είμαστε εμείς για να αποκλίνουμε από το χρόνο, όπως τον έχουν ορίσει οι επιστήμονες, συνεχίσαμε το ταξίδι μας στην ανάγνωση με το επόμενο βιβλίο της τριλογίας του Σουηδού Niklas Natt och Dag, "1794 - Οι σκοτεινές μέρες της Στοκχόλμης".

Ακολουθώντας το ίδιο μοτίβο με το προηγούμενο βιβλίο, ο Σουηδός συγγραφέας έχει χωρίσει την πλοκή σε τέσσερα μέρη, κάθε ένα από τα οποία αντιστοιχεί σε μια εποχή του χρόνου. Ξεκινάμε με την ιστορία αγάπης δύο νέων, η οποία δεν θα εξελιχθεί πολύ καλά και αυτό είναι κάτι που αποπνέει από τις πρώτες κιόλας σελίδες. 

Γνώριμα πρόσωπα από το πρώτο βιβλίο της σειρά επιστρέφουν για να διαλευκάνουν ένα φόνο που οδήγησε έναν άνθρωπο στο νοσοκομείο - ένα βήμα πριν το τρελάδικο - και τους γονείς του θύματος σε μια ζωή γεμάτη θλίψη, οδύνη και απορία. 

Διάφορες ιστορίες μπλέκονται περίτεχνα κάτω από τα σκοτεινά σοκάκια της Στοκχόλμης, η οποία φαντάζει πιο "ζωντανή" από ό,τι ένα χρόνο πριν. Το μυστήριο εν τέλει λύνεται, αλλά οι ιστορίες των πρωταγωνιστών αναμένεται να ολοκληρωθούν στο τρίτο βιβλίο της σειράς. 

Ένα αστυνομικό μυθιστόρημα με ιστορικές αναφορές για τη Στοκχόλμη κατά τα ύστερα χρόνια του 18ου αιώνα που θα αρέσει ιδιαίτερα στους φίλους του είδους. 

👍Η ανάπτυξη των ιστοριών των πρωταγωνιστών που είχαμε γνωρίσει στο πρώτο βιβλίο της σειράς
👎Η "ανατροπή" που είναι τόσο προφανής που περιμένεις γύρω στις 500 σελίδες απλά για να επιβεβαιωθείς

Βαθμολογία: ✩✩✩✩✩✩✩

 

1793 - Τότε που βασίλευε η βία

Μετά από δύο γιαπωνέζικα μυθιστορήματα, τι καλύτερο από ένα αστυνομικό μυθιστόρημα με ιστορικό υπόβαθρο από σκανδιναβό συγγραφέα που έχει αποσπάσει εξαιρετικές κριτικές και έχει πουλήσει εκατομμύρια αντίτυπα ανά τον κόσμο; 

Αυτό σκέφτηκα κι εγώ και έπιασα στα χέρια μου το "1793 - Τότε που βασίλευε η βία" του Σουηδού Niklas Natt och Dag. Έλα, όμως, που το "αστυνομικό μυθιστόρημα" είναι το πρόσχημα και το μυθιστόρημα αποτελεί ένα κατεξοχήν ιστορικό μυθιστόρημα που για να γίνει πιασάρικο έχει ως κεντρική ιδέα την ανακάλυψη του δολοφόνου ενός ακρωτηριασμένου πτώματος. 

Αυτή η σκηνή σημαδεύει το πρώτο μέρος του βιβλίου και θα το συνοδεύσει αόρατα μέχρι το τέταρτο μέρος, κάθε ένα από τα οποία περιγράφει μια διαφορετική ιστορία καλώντας τον αναγνώστη να φτάσει ως το τέλος για να ανακαλύψει το μακάβριο μυστικό που κρύβεται και να φτάσει στην κάθαρση, από την οποία  - όσο και να το θέλουν - απέχουν οι τέσσερις πρωταγωνιστές του βιβλίου παρασάγγας. 

Οι αληθοφανείς περιγραφές της Στοκχόλμης κατά την διάρκεια του πιο παγωμένου, καταγεγραμμένα, έτους, σε μια από τις πιο ταραχώδεις στιγμές της ιστορίας της είναι πιο φρικιαστικές και από τα αιματηρά γεγονότα που συμβαίνουν στις 550 σελίδες του μυθιστορήματος. 

Μια ιστορία που δεν σε αφήνει να ξεκολλήσεις, η οποία θα εκτιμηθεί κυρίως από όσους αρέσκονται να διαβάζουν ιστορικά μυθιστορήματα. 

👍Οι ζωντανές περιγραφές της Στοκχόλμης του 18ου αιώνα
👎Η υπερβολική στόχευση στην αληθοφάνεια των γεγονότων ίσως στερεί τον συναισθηματισμό στους χαρακτήρες

Βαθμολογία: ✩✩✩✩✩✩✩

Υ.Γ. Ο δαίμων του τυπογραφείου στις πάντα προσεκτικές εκδόσεις Μεταίχμιο χτύπησε στην εισαγωγική σελίδα του τρίτου μέρους και το "1793" έγινε "1973". 

 

Άρωμα Πάγου

Μετά το "Ξενοδοχείο Ίρις" της Yoko Ogawa σειρά είχε το "Άρωμα Πάγου". Ο αρωματοποιός Χιρογιούκι πεθαίνει και η σύντροφός του, Ρυόκο, ξεκινάει ένα ταξίδι αναζήτησης του παρελθόντος του. Στην πορεία συνειδητοποιεί ότι η ίδια γνωρίζει ελάχιστα για εκείνον και όσο περισσότερο σκάβει, τόσο περισσότερο οι αναμνήσεις την λερώνουν. 

 Για εκείνη ήταν ένας τακτικός, στοργικός σύντροφος με ικανότητα στην απομνημόνευση μυριάδων διαφορετικών οσμών, μια ικανότητα ιδιαίτερα χρήσιμη στη ζωή του. Για τον υπόλοιπο κόσμο ήταν μια μαθηματική ιδιοφυΐα, η οποία σταμάτησε την καριέρα μετά από ένα συμβάν σε ένα μαθηματικό διαγωνισμό, το οποίο την σημάδεψε. Άριστος πατινέρ προκαλόύσε τον θαυμασμό σε όσους τον συναντούσαν στο αγαπημένο το παγοδρόμιο. 

Η Yoko Ogawa μέσω της αναζήτησης της Ρυόκο μας εξαναγκάζει να αναλογιστούμε πόσα λίγα είναι τα θραύσματα μιας ζωής που αφήνουν σημάδια στους ανθρώπους γύρω μας, ακόμα και αν ο λόγος της στο βιβλίο δεν μας κάνει να συμπονούμε την πρωταγωνίστρια για την απώλεια του συντρόφου της. Ίσως έτσι είναι οι Ιάπωνες.

Ένα βιβλίο για την απώλεια, γεμάτο μυρωδιές, που διαβάζεται εύκολα. 

👍Ένα ταξίδι ως την Πράγα, πολύ όμορφο και καθόλου επιτηδευμένο
👎Η έλλειψη οποιασδήποτε συμπόνιας για το χαμό του συντρόφου της πρωταγωνίστριας

Βαθμολογία: ✩✩✩✩✩✩

Ξενοδοχείο Ίρις

Η πρώτη μου επαφή με την Yoko Ogawa ήταν στο εξαιρετικό "Η αστυνομία της μνήμης", το οποίο πραγματικά με έκανε να αλλάξω τη γνώμη μου για τους Ιάπωνες συγγραφείς. Πιστεύοντας ότι και στα προηγούμενα βιβλία της η συγγραφέας δεν θα με απογοητεύσει, έπιασα το "Ξενοδοχείο Ίρις".

Από το οπισθόφυλλο, η υπόθεση δεν με κέρδισε -ίσα ίσα μου θύμισε τις Πενήντα αποχρώσεις του γκρι- αλλά πότε βασίστηκα σε ένα οπισθόφυλλο για να κρίνω ένα βιβλίο; Μια νεαρή κοπέλα ζει σε μια μικρή πόλη με τη μητέρα της, η οποία είναι φιλοχρήματη και διευθύνει το Ξενοδοχείο Ίρις. Η κοπέλα ανακαλύπτει τον "έρωτα" μέσα από τα μάτια ενός ηλικωμένου μεταφραστή, χάνοντας παράλληλα τον εαυτό της (ή ανακαλύπτοντάς τον), ενώ από την πρώτη σελίδα του βιβλίου θα έπρεπε να είχε "τρέξει" μακρία. Happy end δεν υπάρχει και σε αυτό που φαντάζει τόσο φυσιολογικό συμβάλλει ένας μουγγός ανηψιός. 

Γράφοντας τις παραπάνω σειρές συνειδητοποιώ ότι η ιστορία είναι εντελώς απλουστευμένη και δίχως επιπλέον νοήματα, ακόμα και η μικρή ανατροπή στο τέλος φαίνεται από μίλια μακριά. Μα πώς αλλιώς όταν η Ogawa με τον επαναλαμβανόμενο τρόπο που περιγράφει κάθε χαρακτήρα μας δίνει επακριβώς να καταλάβουμε τόσο για τον χαρακτήρα του όσο και για το ποιες είναι οι προθέσεις του. Το κάνει, όμως, με τόσο μαεστρικό τρόπο που οι 270 σελίδες του βιβλίου σε απορροφούν και δεν θες να το αφήσεις από τα χέρια σου. 

Αν κάποιος θέλει ένα εύκολο ανάγνωσμα με ξεκάθαρη αρχή, μέση και τέλος, το βιβλίο αυτό δεν θα τον απογοητεύεσει. 

👍Οι περιγραφές των προσωπικών σκηνών της πρωταγωνίστριας με τον ηλικιωμένο μεταφραστή
👎Η αχρείαστη προσθήκη του ανηψιού στην εξέλιξη της ιστορίας

Βαθμολογία: ✩✩✩✩✩✩✩

Άουστερλιτς

 

Από τις πρώτες σειρές του "Άουστερλιτς" του Georg-Winfred Sebald κατάλαβα ότι αυτό το βιβλίο είναι ιδιαίτερο και έχει αποσπάσει διθυραμβικές κριτικές εξαιτίας της ιδιαιτερότητας στον τρόπο γραφής. 

Συγκεκριμένα, τα κεφάλαια απουσιάζουν, η ιστορία αλλάζει χρόνο, τόπο, πρόσωπα, ύφος χωρίς να σε προετοιμάσει, η αφήγηση είναι χειμαρρώδης και το μέγεθός του είναι τέτοιο που σε προκαλεί να μην το αφήσεις από τα χέρια γιατί δεν ξέρεις αν όντως στο σημείο που θες να σταματήσεις είναι όντως το τέλος εκείνης της μικρής ιστορίας που αποτελεί μέρος τη μεγαλύτερης ιστορίας που αποτελεί μέρος του ίδιου του βιβλίου, ή απλά σε ξεγέλασε ο Γερμανός συγγραφέας με τα καμώματά του. 

Ο συγγραφέας γνωρίζει τον Άουστερλιτς στον σταθμό τρένων της Αμβέρσας. Ο πρωταγωνιστής είναι ένας μοναχικός άνδρας που προσπαθεί να ανακαλύψει την αληθινή του ταυτότητα. Διατρέχοντας την Ευρώπης μέσα από τις μνήμες του μαθαίνουμε για την παιδική του ζωή και πώς από ένα χωριό της Τσεχίας έφτασε στην Ουαλλία. 

Μέσα από ενέργειες και φράσεις του, μαθαίνουμε καλύτερα την φιλοσοφία του για τη ζωή, όπως η αξεπέραστη θεωρία για το "μεγαλύτερο κατασκεύασμα του ανθρώπου", θεωρίες οι οποίες φαντάζουν καθόλου ξένες για έναν ταξιδιώτη της ζωής όπως αυτόν. Η περιγραφή των διάφορων τοπίων, αλλά και οι ασπρόμαυρες φωτογραφίες δίνουν μια επιπλέον νότα μελαγχολίας στο παρελθόν που επανέρχεται στις ζωές μας.

Ένα μελαγχολικό βιβλίο που σε αφήνει με μια αίσθηση αισιοδοξίας. σίγουρα του αξίζει μια ανάγνωση. 

👍Η εναλλαγή του σκηνικού στο οποίο διαδραματίζονται κάθε φορά τα γεγονότα
👎Ο τρόπος γραφής δεν βοηθάει σε διαλείμματα κατά την ανάγνωση 

Βαθμολογία: ✩✩✩✩✩✩✩✩✩

Δεν είμαστε αγγελούδια

Είχα συμφωνήσει με τον εαυτό μου ότι δεν θα διαβάσω άλλο βιβλία με θέμα την Αλγερία. Η τελευταία μου επαφή με τη χώρα και τη λογοτεχνία γύρω από αυτή ήταν φρικτή, τόσο που δεν θυμάμαι καν ποιο ήταν το βιβλίο αυτό που με έκανε να κάνω αυτή τη συμφωνία. 

΄

Έχω συμφωνήσει, γενικά, αρκετά πράγματα με τον εαυτό μου. Όλως περιέργως, ο εαυτός μου έχει σπάσει κάποιες από αυτές τις συμφωνίες. Όπως, παραδείγματος χάριν, το ότι δεν θα διαβάσω άλλο βιβλίο σχετικά με την Αλγερία. Το "Δεν είμαστε αγγελούδια" του Mathieu Belezi ήταν ο λόγος της αθέτησης της συμφωνίας αυτής και για να είμαι ειλικρινής, δεν του κακιώνω. 

Έχω φτάσει σε σημείο να ακολουθώ, εκτός από κάποιους συγγραφείς, πιστά και κάποιους μεταφραστές. Ο Αχιλλέας Κυριακίδης είναι ένας τέτοιος μεταφραστής. Αποδίδει με μαεστρικό τρόπο στις περίπου 130 σελίδες του βιβλίου όλη τη φρίκη που βίωσε μια ομάδα γάλλων αποίκων στην Αλγερία του 19ου αιώνα, όπως την μεταφέρει ο αιρετικός, πολλές φορές, για τις απόψεις του Μπελεζί. 

Μέσα από το επαναλαμβόμενο μοτίβο (βαριά δουλειά) - (λουτρό αίματος) - (βαριά δουλειά) ο Μπελεζί παρουσιάζει τη διαφορά στην κοσμοθεωρία των δύο πλευρών - γάλλοι άποικοι / γηγενείς -  την εκρηκτική συνύπαρξή τους, ενώ παράλληλα ασκεί κριτική στην εξουσία, η οποία απομακρυσμένη από τις εξελίξεις, έδινε κατευθύνσεις ενώ στην πραγματικότητα ζούσε στον δικό της κόσμο. 

Ένα βιβλίο που θα αρέσει σε όσους καταπιάνονται με ιστορικά θέματα, ενώ ίσως κλοτσήσει χαμηλά στα αχαμνά όσους έχουν θεοποιήσει τη γαλλική κουλτούρα. 

👍Η ρεαλιστική περιγραφή της ζωής στην Αλγερία του 19ου αιώνα
👎Το επαναλαμβανόμενο μοτίβο δεν αφήνει περιθώρια για εκπλήξεις

Βαθμολογία: ✩✩✩✩✩✩✩

 

Η Εποχή των Τυφώνων

Ρούφηξα κυριολεκτικά απνευστί το βιβλίο της Fernanda Melchor "Η Εποχή των Τυφώνων". Χωρισμένο σε οχτώ κεφάλαια, το μικρής έκτασης βιβλίο παρουσιάζει τις ζωές κάποιων κατεστραμένων ανθρώπων που ζουν σε μια μικρή κωμόπολη του Μεξικό.

Όλα ξεκινάνε από την ανακάλυψη του πτώματος της Μάγισσας, του κεντικού χαρακτήρα του βιβλίου, από μια παρέα παιδιών. Από εκεί και στο εξής, με ξέφρενο ρυθμό και μακροπεριόδο λόγο που σε λαχανιάζει για να παρακολουθήσεις όσα συμβαίνουν μαθαίνεις μικρές ιστορίες ανθρώπων, οι οποίοι με κάποιο τρόπο συνδέθηκαν με τη Μάγισσα, ιστορίες βίας, φόνων, σεξ, πορνείας, βιασμών, εμπορίας ναρκωτικών, ομοφοβίας και ό,τι άλλο μπορεί να συλλάβει ο ανθρώπινος νους. 

Θύτες και θύματα γίνονται ένα και όλων η μοίρα είναι προδιαγεγραμμένη να καταλήξει στο ίδιο μέρος, όπως και εκείνη της Μάγισσας, η οποία αν και νεκρή από τις πρώτες κιόλας σελίδες, ζωντανεύει από τις στυγνές, γεμάτες ένταση και βωμολοχίες (ποτέ δεν φανταζόμουν ότι μια συγγραφέας θα έβριζε τόσο πολύ) περιγραφές των ηρώων του βιβλίου. 

Μέσα στη μαυρίλα και την απαισιοδοξία του βιβλίου, ακόμα και το φωτάκι που αχνοφαίνεται στο τέλος, περισσότερο μοιάζει με ειρωνική σκηνή παρά με παράθυρο προς την ελπίδα. Ίσως, το τραγούδι του παππού να μην αρκεί. 

👍Η ωμή γλώσσα που χρησιμοποιεί η συγγραφέας
👎Το κεφάλαιο εφτά είναι μικρό, τόσο σε μέγεθος, όσο και σε αξία και αδικεί το βιβλίο

Βαθμολογία: ✩✩✩✩✩✩✩

Οι Αθέατοι

Έκανα το λάθος και έπιασα στα χέρια μου το βιβλίο "Οι Αθέατοι" του Alain Damasio, αμέσως μετά την ολοκλήρωση δύο εξαιρετικών βιβλίων που προηγήθηκαν (Το Τενεκεδένιο Ταμπούρλο και Cloud Atlas). Έτσι, μέσα μου, παρά την μεγάλη κορδέλα που τύλιγε το βιβλίο και έγραφε "Το καλύτερο βιβλίο της χρονιάς" ήξερα ότι κάτι τέτοιο - τουλάχιστον στη δική μου περίπτωση- δεν θα ίσχυε. 

Η εμπειρία, όμως, ήταν άκρως ενδιαφέρουσα. Το μυθιστόρημα σε τραβάει μέσα σε έναν δυστοπικό κόσμο του κοντινού μέλλοντος (2040) στη Γαλλία, όπου οι πολυεθνικές ελέγχουν τα πάντα, ακόμα και την καθημερινότητα των πολιτών. Σε ένα κόσμο όπου όλα γίνονται φορώντας το μαγικό δαχτυλίδι (όχι το ένα που εξουσιάζει τον κόσμο, αλλά το αντίστοιχο "τσιπάκι" του βιβλίου), διαδραματίζεται η ιστορία των "Αθέατων".

Οι έξι κεντρικοί χαρακτήρες μιλούν ο καθένας με τον δικό του τρόπο, κάτι που αποτυπώνεται και στο χαρτί με διαφορετική γραμματοσειρά, αλλά και διαφορετικά σημεία στίξης. Κοινή συνισταμένη η ύπαρξη των "Αθέατων" στη ζωή τους. 

Η γραφή του Νταμαζιό είναι πυκνή και γεμάτη εικόνες που σε καθηλώνουν, ενώ οι ιδέες του αμφισβητούν βαθιά την τρέχουσα κοινωνική πραγματικότητα. Μέσα από τη δράση και τον στοχασμό των χαρακτήρων, το βιβλίο σε αναγκάζει να σκεφτείς για την ελευθερία, την τεχνολογία και τις προσωπικές επιλογές μας σε έναν κόσμο που συνεχώς αλλάζει.Το βιβλίο δεν είναι απλώς μια δυστοπία, αλλά μια φιλοσοφική αναζήτηση για το τι σημαίνει να είσαι άνθρωπος σε έναν ψηφιακό κόσμο. 

Σε έναν κόσμο που αλλάζει, συγγραφείς με προβληματισμούς όπως ο Alain Damasio επιβάλλεται να υπάρχουν και να γράφουν. 

👍Οι προβληματισμοί που θέτει το βιβλίο
👎Η αργή εξέλιξη της πλοκής, ακόμα και σε σημεία έντονης δράσης

Βαθμολογία: ✩✩✩✩✩✩✩

 

Cloud Atlas

Το 2012, (ίσως όχι και τόσο) μικρό παιδάκι τότε, είχα παρακολουθήσει στον κινηματογράφο την ταινία "Cloud Atlas". Ενώ μου είχε αρέσει αρκετά το όλο μπερδεμένο του πράγματος, εντούτοις οι κριτικές που διάβαζα αργότερα από τους "ειδικούς" ήταν αντίθετες προς την άποψη μου. Σκαλίζοντας λίγο παραπάνω, ανακάλυψα ότι οι βιβλιόφιλοι ανα τον κόσμο, αλλά και στην Ελλάδα, θεωρούσαν το βιβλίο στο οποίο βασίστηκε η ταινία αριστούργημα. Ο στόχος να διαβάσω αυτό το κείμενο είχε τεθεί.

Περιμένοντας στωικά τόσα χρόνια να επανακυκλοφορήσει (ήλπιζα) από κάποιον εκδοτικό οίκο στην Ελλάδα το μυθιστόρημα του David Mitchell, η χαρά μου για την πρωτοβουλία των εκδόσεων Μεταίχμιο σε μία εξαιρετικά προσεγμένη έκδοση με επίμετρο, μάλιστα, του ίδιου του συγγραφέα, δεν περιγραφόταν,

Το βιβλίο το ρούφηξα κυριολεκτικά μέσα σε κάτι ώρες. Το δέσιμο έξι διαφορετικών ιστοριών με τη σειρά Α1, Β1, Γ1, Δ1, Ε1, Ζ, Ε2, Δ2, Γ2, Β2, Α2 ήταν κάτι το οποίο είχε αποδωθεί και στην ταινία, οπότε ήξερα τι να περιμένω. Οι έξι διαφορετικοί κόσμοι που ανοίχτηκαν εμπρός μου με γοήτευσαν αρκετά. Η αγαπημένη μου ιστορία έγινε πλέον η Α σε αντίθεση με την Δ που είχα λατρέψει βλέποντας την ταινία. 

Γράφοντας αυτή την κριτική, αντιλαμβάνομαι ότι επανέρχονται στις μνήμες μου οι σκηνές από την ταινία με εμένα πιο ζωντανό θεατή, έχοντας ξαναζήσει τα ίδια μέρα και τα ίδια πρόσωπα διαβάζοντας το βιβλίο. Ο ίδιος ο Μίτσελ στο επίμετρο αναφέρει ότι στο μυθιστόρημά του όλα είναι τακτοποιημένα εκ προοιμίου. Ήξερε από πριν τι ήθελε να γράψει, πώς να το συνδέσει με το επόμενο και πώς να ολοκληρώσει την ιστορία του. Ακόμα και ο τίτλος, "Άτλας Νεφών", αν και παράταιρος, αποκτά νόημα, όπως οι λέξεις που συνθέτουν τις 612 σελίδες του βιβλίου, όπως οι σταγόνες που συνθέτουν έναν ωκεανό. 

"Κι ωστόσο τι είναι ένας ωκεανός, αν όχι ένα πλήθος από σταγόνες;"

 👍Το τέλος της ιστορίας Α1 που σε βάζει στο νόημα του βιβλίου

 👎Η ιστορία Ζ που αδικείται από την σύγκρισή της με τις άλλες

Βαθμολογία: ✩✩✩✩✩✩✩✩✩