Οδυσσέας

Ο Οδυσσέας του James Joyce είναι αναγνωστικά μαρτύριο, αλλά και ένα αναπόφευκτο κομμάτι της παγκόσμιας λογοτεχνίας που πρέπει να διαβαστεί. Η "λογοτεχνικότητα" του Joyce προσωπικά δεν με ενθουσιάζει. Μπορεί να αναγνωρίζεις ότι είναι σταθμός για την Ιρλανδία — οι περήφανοι κάτοικοί της, εκτός από το Jameson, την Guinness και το Trinity College, έχουν βγάλει και μερικούς σπουδαίους συγγραφείς — αλλά ο Joyce είναι ο στριφνός σπασίκλας που κάνει επίδειξη γνώσεων όπου σταθεί και βρεθεί.

Έχοντας διαβάσει προηγουμένως τους Δουβλινέζους και την Αγρυπνία των Φίνενγκαν, ήξερα ότι ο Οδυσσέας θα με παιδέψει, αλλά η εξαιρετική μετάφραση του Ανευλαβή με βοήθησε αρκετά. Όποιος δεν διαβάζει αυτή την έκδοση στα ελληνικά, για μένα εγκληματεί απέναντι στη λογοτεχνία. Το βιβλίο έχει 18 κεφάλαια αντί για τις 24 ραψωδίες της Οδύσσειας θα παρατηρούσε κανείς με πρώτη ματιά, δομημένα σε τρία μέρη, και ακολουθεί τον περιπλανώμενο ήρωα στη «δική του Ιθάκη», στις 16 Ιουνίου του 1904.

Ο Joyce εδώ είναι σαδιστής: εναλλαγές ύφους σε κάθε κεφάλαιο, τόσο γλωσσικά όσο και σε επίπεδο αφήγησης. Υπάρχουν κεφάλαια πιο ευκολοδιάβαστα, όπως η Ναυσικά, που σαγηνεύουν, άλλα πυκνά και απαιτητικά, όπως η Σκύλλα και Χάρυβδη, κεφάλαια με βαρύ συναισθηματικό φορτίο, όπως ο Άδης, και κεφάλαια όπως η Πηνελόπη, όπου δεν παίρνεις ανάσα. Ο Joyce τοποθετεί κάθε κεφάλαιο με χειρουργική ακρίβεια για να υπηρετήσει τα θέλω του.

Τα θέματα που επαναλαμβάνονται είναι ο έρωτας, τα χρήματα, η κοινωνικοπολιτική κατάσταση στην Ιρλανδία, η ανεξαρτησία από την Αγγλία, η πνευματική ανωτερότητα των ανδρών σε σχέση με τις γυναίκες, η Οδύσσεια, η πίστη και οι θρησκείες, η επιστήμη και άλλα. Σίγουρα δεν είναι βιβλίο για όλους. Σίγουρα πολλοί θα το παρατήσουν. Δεν το θεωρώ το καλύτερο βιβλίο που υπάρχει — ακόμα και ο ίδιος ο Joyce κάνει λάθη — αλλά δεν αξίζει το ανάθεμα ως «ελιτίστικο και βλάσφημο». Περί ορέξεως, κολοκυθόπιτα. Αξίζει η ταλαιπωρία; ΝΑΙ, όπως θα έλεγε μια γυναίκα.

👍 Το στιλ του Joyce που εξάπτει το ενδιαφέρον σε αρκετούς αναγνώστες
👎 Το στιλ του Joyce που κουράζει και αποξενώνει αρκετούς αναγνώστες

Βαθμολογία: ✩✩✩✩✩